تعریف سرمایه انسانی
سرمایه انسانی از آن سرمایه انسانی دارایی های یک فرد شامل دانش و مهارت است که شرکت میتواند آنها را برای رسیدن به اهدافش به خدمت گیرد. جهت دارای اهمیت است که در یک سازمان برای پیشرفت و دستیابی به هر چیزی به سطحی از دانش و مهارتهای انسانی نیاز است از این رو سرمایه انسانی دارای اهمیت زیادیست، از جانب دیگر هم همهگیر شدن اقتصاد دانشبنیان، سرمایه انسانی اهمیت روزافزون مییابد.
مدیریت منابع انسانی نقش محوری در جذب، پرورش و نگه داشتن سرمایه انسانی یک سازمان برعهده دارد. در فرایند جذب، مدیریت منابع انسانی نیرویی که پاسخگوی نیاز سازمان باشد را جستوجو و استخدام میکند. این واحد همچنین آموزشهای ضمن خدمت خانگی یا مهارتآموزی و دانشافزایی خارج از سازمانی را برای کارکنان فراهم میآورد. واحد مدیریت منابع انسانی با طراحی سیستم جبران خدمات تلاش میکند تا کارکنانی که سرمایه انسانی مورد نیاز شرکت را فراهم میکنند متقاعد کند به همکاری با سازمان ادامه دهند. در نهایت هم خیلی مهم است که متخصصین مدیریت منابع انسانی از رفتار اخلاقی و قانونی مناسب با کارکنان آگاه باشند.
اهمیت سرمایه انسانی
تمام سازمانها برای داشتن عملکرد و تحقق اهدافشان به سرمایه انسانی نیاز دارند. ما پیش از ابداعِ هوش مصنوعی، برای دستیابی به اکثر آنچه در دنیای امروز داریم به سرمایه انسانی نیاز داشتیم. در واقع، برای ساخت انواع دیگر سرمایه به سرمایه انسانی نیاز داریم. با اینکه ممکن است ماشینها نیاز ما را به داشتن صدها کارگر خط تولید از بین برده باشند اما همچنان برای ساخت و طراحی این ماشینها به سرمایه انسانی نیاز داریم. از طرفی به دلیل عصر اقتصاد دانشبنیان که وابسته به اطلاعات است و هر روز بیشتر و بیشتر وارد آن میشویم، دانش و سرمایه انسانی با مهارت بالا ارزش روزافزونی پیدا کرده است.
نقش مدیریت منابع انسانی
مدیریت منابع انسانی در جذب، پرورش و ابقا سرمایهی انسانی نقش بسزایی دارد .
وقتی کارکنان به تیم اضافه میشوند یک سرمایه انسانیِ کلی با خود به همراه میآورند، این سرمایه شامل، مهارتهای ارتباطی، توانایی جمعآوری و پردازش اطلاعات به شیوههای گوناگون، توانایی تفکر انتقادی و حل مسئله است. برخی نیز دانش تخصصی، مانند مهارتهای مدیریتی یا مهندسی نرمافزار دارند. به هر حال سرمایه انسانی گاهی نیاز به خالصسازی دارد مانند زمانی که نفت خام به بنزین تصفیه میشود.
متخصص منابع انسانی، میتواند از طریق برنامههای توجیهی و آموزش کارکنان، یک سرمایه انسانیِ مختص شرکت را (firm-specific) شکل بدهد. سرمایه انسانی مختص شرکت، دانش و مهارتی است مخصوص به کسبوکار خاصی که افراد را به کارکنان کارامدتری برای آن کسبوکار تبدیل میکند. چنین دانشی میتواند دامنهای از مهارت کار با نرمافزار کامپیوتریِ مخصوص یک سازمان گرفته تا شناخت فرهنگ خاص آن، و دانستن اطلاعات پیش پا افتادهای مانند محلِ سرویسهای بهداشتی سازمان را در بر بگیرد.
سرمایه انسانی را میتوان از طریق مهارتآموزی و دانشافزایی ارتقا داد. متخصص منابع انسانی میتواند برای بهروز نگه داشتن کارکنان در حوزهی تخصصیشان برنامههای آموزش در خانه را به آنها پیشنهاد بدهد. علاوه بر این سازمان میتواند هزینههای استفاده از فرصتهای آموزشی و مهارتی خارج از شرکت را برای کارکنانش فراهم کند. این موقعیتها میتواند متغیر باشد از سمینار گرفته تا برنامههایی که مدارک معتبر دانشگاهی مرتبط با نیازهای شرکت ارائه میکنند .
در واحد منابع انسانی علاوه بر این باید از حفظ سرمایه انسانی شرکت اطمینان حاصل کنند. برای جبران خدمت کارکنانی که دانش و مهارت ارزشمندشان را به شرکت میآورند، باید پیشنهاداتی مطرح کند که میزان مناسبی از پاداش را برای آنها تدارک دیده باشد. به این صورت این کارکنان در شرکت میمانند و برای دستیابی به اهداف کمک میکنند. متخصص منابع انسانی میداند که شرکت علاقهای ندارد زمان و پولی را که صرف جذب و ارتقای نیروی انسانیاش کرده رقبای در کمین از دستش بقاپند و سرمایههای شرکت را درو کنند.
متخصص منابع انسانی و سایر کارکنان بخش منابع انسانی باید متوجه باشند که برخلاف انواع دیگر سرمایه، شرکت حق مالکیت کارکنانش را ندارد. با این حال که شرکت حق مدیریت سرمایه انسانی خود را دارد، مالکان سرمایه انسانی، کارکنان هستند و کارکنان از حقوق قانونی برخوردارند. عامل احساسات مورد دیگری است که دربارهی کارکنان باید مورد توجه قرار گیرد. رها کردن کارمندان با اوراق کردن تجهیزات کهنه متفاوت است. بنابراین، در مدیریت سرمایه انسانی باید به ابعاد حقوقی و اخلاقی توجه زیادی داشت.