کنترل کیفیت
کنترل کیفیت عبارتند از تکنیک ها و سیستم‌هایی که برای دستیابی به کیفیت مطلوب محصول و حذف محصولات غیراستاندارد استفاده می‌شوند.
اقدامات مهم دستیابی به کنترل کیفیت
- محصول موردنظر باید حداقلِ سطح کیفی را داشته باشد تا به‌سادگی بتوان آن را در بازار فروخت.
- به منظور ارزیابی سطح کیفی محصول، باید استانداردهای دقیقی مورداستفاده قرار گیرد.
- باید انحراف از معیاری منطقی نسبت به استانداردهای از قبل تعریف‌شده، تعیین شود.
- سطح کیفی مناسب محصول باید به‌گونه‌ای به دست بیاید که با کمترین هزینه برای ساخت آن محصول همراه باشد.
اهداف کنترل کیفیت
- استانداردهای کیفی قابل قبول برای مشتری
- اطمینان از تولید محصولی بی‌نقص از طریق شناسایی عیوب یا تغییرات در مواد خام و فرایندهای تولید
- ارزیابی روش‌ها و فرایندهای تولید و ارائه‌ی راه‌های بهتر برای ارتقاء کیفی محصول
- مطالعه و تعیین انحراف از معیار کیفی محصولات درحین فرایند تولید
- بررسی عللی که باعث وقوع نقص کیفی در محصول شده‌اند
- انجام اقداماتی که منجر به دستیابی به محصول باکیفیت می‌شوند
مزایای کنترل کیفیت
- مشوق‌های آگاهی کیفی دربین کارگران
- رضایت مشتری
- کاهش هزینه‌های تولید
- استفاده‌ی بهینه از منابع
- کاهش هزینه‌های بازرسی
- افزایش حسن نیت
- افزایش روحیه‌ی کارکنان
- بهبود روابط بینکارگر و کارفرما
- بهبود تکنیک‌ها و روش‌های تولید
- تبلیغات موثر
- تسهیل قیمت‌گذاری
- فروش بیشتر
۱. مشوق‌های آگاهی کیفی دربین کارگران
مهمترین مزیت معرفی کنترل کیفیت به کارگران این است که همه کارکنانی که در فرایند تولید فعالیت می‌کنند از اهمیت کیفیت محصول آگاه می‌شوند که این آگاهی جمعی، در دستیابی به محصول باکیفیت کمک می‌کند.
۲. رضایت مشتری
مصرف‌کننده‌ی نهایی برنده‌ی واقعی اِعمال کنترل کیفیت بر محصولات است چرا که درنهایت محصول باکیفیت به دست او می‌رسد و محصول باکیفیت نیز موجب رضایت خاطر مشتری می‌شود.
۳. کاهش هزینه‌های تولید
با اعمال بازرسی و کنترل های موثر درطول فرایند تولید، شاهد آن خواهیم بود که هزینه‌های تولید به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابند. کنترل کیفیت، محصولات بی‌کیفیت و ضایعات را بررسی می‌کند و با اجتناب از تکرار اشتباهات، باعث کاهش هزینه‌ی تولید می‌شود.
۴. استفاده‌ی بهینه از منابع
کنترل کیفیت تضمین‌کننده‌ی استفاده‌ی بهینه از منابع است، که همین امر باعث به حداقل رساندن ضایعات و ناکارآمدی در هر زمینه‌ای می‌شود.
۵. کاهش هزینه‌های بازرسی
کنترل کیفیت از بعد اقتصادی نیز به مجموعه کمک می‌کند؛ چرا که باعث کاهش هزینه‌های بازرسی می‌شود.
۶. افزایش حسن نیت
کنترل کیفیت منجر به افزایش کیفیت محصولات و برآورده ساختن نیازهای مشتریان می‌شود که همین امر به جلب اعتماد آنها نسبت به شرکت و اثبات حسن‌نیت شرکت می‌شود. مشتری که دغدغه‌ی کیفیت محصول را دارد، باعث افزایش هزینه‌های بازار برای شرکت می‌شود.
۷٫ افزایش روحیه‌ی کارکنان
یک سیستم کنترل کیفیت موثر و کارآمد موجب افزایش روحیه‌ی همبستگی کارکنان شرکت می‌شود چرا که آنها همواره این دغدغه را دارند که محصول باکیفیت‌تری تولید شود.
۸. بهبود روابط بین کارگر و کارفرما
کنترل کیفیت موجب ایجاد جوی صمیمی بین مدیریت و کارکنان می‌شود که به درک بهتر آنها از هم کمک می‌کند.
۹. بهبود تکنیک‌ها و روش‌های تولید
با تامین فنی و مهندسی داده‌های محصول و کنترل فرایند تولید، می‌توان از طریق کنترل کیفیت به روش‌های مفیدی برای تولید محصول با کیفیت دست یافت.
۱۰. تبلیغات موثر
سازمان‌ها و شرکت‌هایی که محصولات و خدمات باکیفیت‌تری ارائه می‌دهند، در تبلیغات موفق‌تر از دیگر رقبا هستند چرا که از اعتماد عمومی برای معرفی محصولات باکیفیت خود برخوردارند.
۱۱. تسهیل قیمت‌گذاری
با معرفی معیارهای کنترل کیفیت، محصولات مشابه با همان کیفیت ساخته خواهند شد که این امر به حل مشکل قیمت‌گذاری کمک می‌کند. چرا که قیمتی استاندارد برای محصولی باکیفیت به قیمت‌گذاری دیگر محصولات مشابه در بازار کمک می‌کند.
۱۲. فروش بیشتر
درواقع کنترل کیفیت، تولید محصولات باکیفیت را تضمین می‌کند، که به‌طور طبیعی منجر به جذب مشتریان بیشتر و درنتیجه افزایش فروش می‌شود. عرضه‌ی محصول باکیفیت به حفظ مشتریان فعلی و افزایش تقاضای جدید برای محصولات کمک می‌کند. به‌طور کلی می‌توان گفت، کنترل کیفیت ابزاری قدرتمند است که به بسط بازار داخلی و خارجی شرکت کمک می‌کند.
روش‌ها یا ابزارهای کنترل کیفیت
هرگونه تغییر در کیفیت یک محصول، به عنوان مثال، استانداردهای تعیین شده عمدتا توسط تغییرات در مواد اولیه، نیروی کار، ماشین‌آلات و روش‌های تولید و بازرسی ایجاد می‌شود. برای تولید محصولات باکیفیت، این تغییرات باید بررسی و کنترل شوند. به طور عمده دو روش کنترل کیفیت وجود دارد:
- بازرسی محصول: در انتهای فرایند تولید و زمانی صورت می گیرد که محصول به حالت نهایی خود در آمده است.
- بازرسی فرایند: جهت اطمینان از کیفیت مواد خام و دستگاه ها و تجهیزات در حین فرایند انجام می شود.
- تحلیل بازرسی: این مرحله دور اندیشانه تر است و تحلیلی است بر بازرسی های انجام شده برای یافتن نقاط دقیق مشکل در فرایند.
۷ ابزار اولیه برای سنجش کیفیت
برای تضمین کیفیت هفت ابزار اولیه وجود دارد. یک یا چند ابزار از این ها برای تحلیل کامل محصول استفاده می شوند. دانستن اینکه کدام روش و چگونه استفاده شود برای کنترل کیفیت الزامیست. این هفت ابزار عبارتند از:
- چک لیست ها (Checklists):جهت اطمینان از برآوردن تمامی موارد مورد نیاز برای بررسی کنترل کیفیت.
- نمودار استخوان ماهی (Fishbone): جهت تعیین دلیل یک عیب خاص، چه در ماده، دستگاه، روش، و چه در نیروی انسانی.
- چارت کنترل (Control Chart) بررسی تغییرات فرایند در طول زمان با استفاده از کنترل‌گرها.
- طبقه بندی (Stratification) با این روش، به جای کلی نگری، اطلاعات طوری جداسازی می شوند که الگوها و زمینه های معیوب خاص قابل تشخیص باشند.
- چارت پارتو (Pareto Chart) یک چارت میله ای است برای تحلیل بصری مسائل و دلایل برای تمرکز روی مسائل بزرگتر.
- هیستوگرام (Histogram) نمودار رایج میله ای است برای نمایش اینکه عیوب چند گاه یک بار رخ می دهند.
- جدول پراکندگی (Scatter Diagram) ترسیم داده ها در یک مختصات دو محوره که روابط بین متغیرها را نشان می دهد.
یک کارشناس QC باید چه کارهایی انجام دهد؟
- مطالعه برنامه کاری و لیست مشخصات
- نظارت بر عملیات برای اطمینان از استانداردهای تولید
- توصیه ی تنظیماتی روی مجموعه یا فرایند تولید
- بازرسی، آزمایش و یا اندازه گیری مواد یا محصولات
- رد یا قبول محصولات
- در میان گذاشتن نتایج بازرسی با مسئول محصول مربوطه
- بازرسی و گزارش اطلاعات آزمایش