ایزو ( ISO ) چیست؟ هرآنچه که باید در رابطه با گواهینامه ISO بدانید
ایزو (ISO) :
سازمان بین المللی استاندارد (ISO) ایزو چیست؟
ایزو (ISO) که مقر آن در ژنو می باشد, یک سازمان غیر دولتی بین المللی است که در ۲۴ فوریه سال ۱۹۴۷ تاسیس یافت. این سازمان متشکل از موسسه های ملی استاندارد ۱۳۰ کشور بزرگ و کوچک, صنعتی و در حال توسعه از کلیه مناطق دنیا می باشد.
وظیفه اصلی (ISO) توسعه استاندارد کردن و فعالیت های مرتبط در جهان با نگرشی تسهیل کننده نسبت به تبادلات بین المللی کالاها و خدمات, بهبود همکاری در محدوده علمی, فنی, اطلاعاتی و فعالیت های اقتصادی و حمایت از تولید کننده و مصرف کننده می باشد.
سازمان بین المللی استاندارد (ISO) تدوین استانداردهای فنی و اختیاری را بر عهده دارد.
این استانداردها تقریباً شامل کلیه موارد مربوط به تکنولوژی می گردد و نیز کمک به ساخت و عرضه کالاها و خدمات موثرتر, ایمن تر و بهداشتی تر می نماید.
استانداردهای ایزو (ISO) تجارت و بازرگانی بین کشورها را آسان تر و صحیح تر می کند و به طور کلی از مصرف کنندگان کالاها و خدمات حمایت کرده و زندگی آنها را سهل تر می نماید.
به عبارت دیگر اقدامات ایزو (ISO) که منتج به موافقت نامه های بین المللی گشته, نهایتا به صورت استانداردهای بین المللی چاپ می شود.
سازمان بین المللی استاندارد ایزو (ISO) از اعضای خود تشکیل شده است و سازمان های عضو (اعضای اصلی یا Member baby) نمایندگان مراجع استاندارد کردن در کشورهای متبوع خود می باشند, بنابراین فقط یک سازمان می تواند به عنوان نماینده از هر کشور عضویت یابد.
از اعضای دیگر سازمان بین المللی استاندارد ایزو (ISO) عضو مکاتبه ای (Correspondent Member) می باشد که معمولا سازمانی از یک کشور است که تا به حال فعالیتی در ارتباط با استاندارد کردن و تدوین استاندارد نداشته است. این سازمان صرفاً در مواردی که ذی نفع است اطلاعاتی کسب می نماید و در فعالیت های فنی مشارکتی ندارد.
عضو دیگر ایزو (ISO) عضو مشترک (Subscriber Member) است که کشورهایی که دارای اقتصادی خرد می باشند می توانند این عضویت را داشته باشند.
سازمان بین المللی استاندارد تا پایان ژانویه ۲۰۰۱ دارای ۱۳۸ عضو شامل ۹۱ عضو اصلی, ۳۶ عضو مکاتبه ای و ۱۱ عضو مشترک بوده است. موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران از جمله اعضای اصلی آن بوده و در تدوین استانداردهای بین المللی مشارکت دارد.
سازمان بین المللی استاندارد / کشور های عضو در رنگ سبز
۲– کلمه (ISO) از چه مشتق شده است؟
تصور می شود که کلمه ایزو (ISO) مخفف International Organization for Standardization
است, در حالی که مخفف عبارت فوق می بایست به صورت (IOS) باشد. (ISO) در اصل از کلمه یونانی (isos) مشتق شده و به معنی (برابر) و ریشه پیشوند (iso) در انگلیسی است.
از ((برابر)) تا ((استاندارد)) علت انتخاب کلمه (ISO)به عنوان نام یک سازمان بین المللی به سهولت دانسته می شود. سازمان بین المللی استاندارد, در صورت توجه به زبان کشورهای عضو, در انگلیسی به صورت (IOS) و در فرانسه به صورت (OIN) در می آید ولی به طور کلی بدون در نظر گرفتن زبان کشور خاص, نام سازمان بین المللی استاندارد به صورت (ISO) خلاصه می شود.
۳- چرا نیاز به استانداردهای بین المللی است و تدوین استانداردهای بین المللی چگونه انجامی می گیرد؟
به طور کلی استانداردها توافق نامه های مستند شده, متضمن ویژگی ها, مشخصات فنی یا سایر ضوابط دقیق جهت استفاده به عنوان قوانین, راهنما یا شرح مشخصات به منظور حصول اطمینان از مناسبت مواد, کالاها, فرآیندها و خدمات با اهداف مورد نظر می باشد وجود استانداردهای ناهماهنگ برای تکنولوژی های مشابه در کشورها و مناطق مختلف منجر به ایجاد (موانع فنی فراراه تجارت) می گردد.
صنایع صادرات گرا نیاز به قبول کردن استانداردهای بین المللی, به منظور منطقی کردن فرآیند تجارت بین المللی را حس کرده اند و این امر از دلایل اصلی تاسیس ایزو (ISO) بشمار می رود.
صنایع مختلف در دنیا نیاز به استاندارد خاص را به موسسه استاندارد ملی کشور متبوع اعلام می نمایند و تدوین استانداردها می تواند از اعضای اصلی به سازمان بین المللی استاندارد انعکاس یابد. استانداردهای بین المللی برای بسیاری از تکنولوژی ها مانند ارتباطات, فرآیندهای اطلاعاتی, نساجی, بسته بندی, توزیع, تولید و مصرف انرژی, ساخت کشتی, بانکداری و خدمات اقتصادی تهیه می شوند و دلایل عمده تهیه آنها عبارتند از :
۱- پیشرفت جهانی در آزاد سازی تجارت
۲- تداخل بخش های مختلف صنایع
۳- سیستم های ارتباطات جهانی
۴- نیاز کشورهای در حال توسعه
۵- رشد و شکوفایی تکنولوژی
کار فنی ایزو (ISO) کاملا غیر متمرکز و در چارچوب تشکیلات ۲۸۵۰ کمیته فنی, زیر کمیته و گروههای کاری انجام می گیرد. در این کمیته ها نمایندگان متخصصین صنعت, موسسه های تحقیقاتی, صاحب نظران دولتی, سازمان های مصرف کننده و سازمان های بین المللی از کلیه نقاط دنیا به عنوان شرکای واحد حل مشکلات جهانی استاندارد کردن گرد هم می آیند. به طوری که در اجلاسیه های (ISO) در هر سال حدود ۳۰۰۰۰ متخصص شرکت می نمایند.
کمیته های فنی ایزو (ISO) متشکل از اعضای فعال (P-member) و اعضای ناظر (O-member) می باشد که وظیفه دارند تدوین استانداردهایی را که ضروری به نظر می رسد, بررسی و مطرح نمایند. پس از موافقت اعضا با موضوع پیشنهادی, مدارک علمی و فنی مربوط (Draft Committee) تهیه و بین اعضا توزیع می گردد که پس از انجام اصلاحات لازم به صورت پیش نویس نهایی استاندارهای بین المللی ( Draft International Standard) در می آیند. پیش نویس های مذکور مجدداً برای اعضا فرستاده می شوند تا پس از انجام آخرین اصلاحات بعمل آمده و تصویب نهایی به صورت استانداردهای بین المللی ایزو به چاپ رسد.
به طور کلی دامنه کار ایزو (ISO) به یک شاخه اختصاصی محدود نمی شود و شامل کلیه موضوعات و رشته های فنی به غیر از مهندس الکتریکی و الکترونیکی که از مسولیت های کمیته IEC ( International Electrical Commission) است, می گردد.
تاکنون حدود ۱۲۰۰۰ استاندارد بین المللی به زبان های انگلیسی و فرانسه تهیه گردیده است که فهرست کلیه استانداردها در کاتالوگ (ISO) موجود می باشد.
۴- تضمین کیفیت و استانداردهای سری ایزو ۹۰۰۰
از دیدگاه عمومی و بر پایه اصول علمی, (تضمین کیفیت) شواهدی را فراهم می آورد تا بر اساس آنها کلیه اشخاص ذیربط (از جمله مدیران, کارکنان و مشتریان) اعتماد داشته باشند که تمامی فعالیت های مرتبط به کیفیت به طور موثر و کارا به اجرا در می آید.
در استانداردهای سری ایزو ۹۰۰۰ به ممیزی سیستم کیفیت تاکید شده است, به وطوری که انجام توام با هدف و برنامه آن ابزاری موثر برای تضمین کیفیت در هر سازمان طالب کیفیت, استمرار کیفیت و بهبود مستمر محسوب می شود.
استانداردهای سری ایزو ۹۰۰۰ در واقع تعیین کننده, ویژگی ها و یا مشخصات فنی برای محصول نیستند بلکه استانداردهایی می باشند که بر فرآیند و عملکرد تمامی فعالیت هایی که بر کیفیت محصول یا خدمت نهایی تاثیر گذار است, توجه دارد و به همین دلیل برای هر صنعتی دارای کاربرد است.
استانداردهای سری ایزو ۹۰۰۰ استانداردهایی مدیریتی بوده و به این نکته تاکید دارد که کیفیت باید در فرآیند تولید و در تمامی بخش های یک سازمان (کارخانه یا شرکت) از جمله بخش طراحی, بخش تدارکات, بخش تولید, بخش کنترل کیفیت, بخش آموزش و غیره بوجود آید.
استانداردهای سری ایزو ۹۰۰۰ به طور کلی در سه طبقه, قرار می گیرند :
الف – استانداردهای مربوط به مدیریت کیفیت و عناصر سیستم کیفیت (سری ایزو ۹۰۰۴)
استانداردهای سری ایزو ۹۰۰۰ به طور کلی در سه طبقه, قرار می گیرند :
الف – استانداردهای مربوط به مدیریت کیفیت و عناصر سیستم کیفیت (سری ایزو ۹۰۰۴(
ب – استانداردهای مربوط به الگوهای تضمین کیفیت (ایزو ۹۰۰۱, ۹۰۰۲, ۹۰۰۳(
پ – سایر استانداردهای راهنما و حمایت کننده (ایزو ۸۰۴۲, سری ایزو ۹۰۰۰ و سری ایزو ۱۰۰۰۰(
عناوین کامل این استانداردها بدین صورت است:
۱- استاندارد ایران – ایزو ۹۰۰۱ (۱۳۷۴) – سیستم کیفیت – الگو برای تضمین کیفیت در طراحی, توسعه, تولید, نصب و ارایه خدمات
۲- استانداردهای ایران – ایزو ۹۰۰۲ (۱۳۷۴) – سیستم کیفیت – الگو برای تضمین کیفیت در تولید, نصب و ارایه خدمات
۳- استانداردهای ایران – ایزو ۹۰۰۳ (۱۳۷۴) – الگو برای تضمین کیفیت در بازرسی و آزمون نهایی
از جمله استانداردهای راهنما – استاندارد ایران – ایزو ۸۴۰۲ (۱۳۷۴) می باشد که در برگیرنده ۶۷ اصطلاح و تعریف در هر یک از زمینه های کیفیت, سیستم کیفیت, مدیریت کیفیت و ابزار و فنون مرتبط است.
لیست گواهینامه های سیستم مدیریت کیفیت:
ISO 9001 ISO 14001 OHSAS 18001 GMP ISO 22000 IFS HACCP ISO 27001 ISO/IEC 20000 ISO 13485 ISO/TS 16949 EN 16000 ISO 10002 ISO10004 ISO 10006 ISO 10015 ISO 30000 ISO 31000 SA 8000 HSE-M
