کنترل کیفیت و تضمین کیفیت
کنترل کیفیت و تضمین کیفیت دو اصل بزرگ مدیریتی در هر شرکتی می باشند که برای به ثمر رساندن بهترین تولید در محصولات خود بایستی مدیران با این مفاهیم آشنا بوده و شرایط را برای هر چه بهتر کردن آنها فراهم آورند. اما این مفاهیم هر کدام چه هستند و چه تفاوت هایی با هم دارند؟ به مجموعه از استانداردهایی که برای ارائه یک محصول با کیفیت و قابل قبول وضع می شود کنترل کیفیت و ساز و کاری که به نوعی این کیفیت را در هر شرکتی تضمین نماید، تضمین کیفیت اطلاق می شود. اما بحث درباره این دو پارامتر نیاز به بررسی جزئیات بیشتری از آنها دارد. از این رو در ادامه مقاله با هر دو این عبارت ها به صورت دقیق تر آشنا خواهیم شد و در نهایت تفاوت های آنها و لزوم به کار گیری هر یک را نیز مرور خواهیم کرد.
تعریف کنترل کیفیت (QC)
کیفیت یک کلمه نسبی است. تعریف کیفیت و کنترل کیفیت برای محصولات مختلف می تواند متفاوت باشد. کیفیت نهایی یک محصول از مجموع کیفیت های آن در جنبه های مختلف، اعم از شکل، اندازه، بسته بندی، استحکام، دوام، طول عمر، رنگ، ترکیبات و … حاصل می شود. کنترل کیفیت هم در تعریفی سیستمی است که به وسیله آن تمام ایرادات و مشکلات در راه تولید شناسایی و برای بالا بردن کیفیت محصول به کار گرفته می شود. کنترل کیفیت در صنایع مختلف فرایند مشابهی دارد. اما تنها این استانداردها هستند که در هر صنعت مخصوص و ویژه همان صنعت خواهند بود. تیم کنترل کیفیت هر مجموعه به دنبال پیدا کردن بهینه ترین حالت برای متغیرهای تولید است تا با کمترین هزینه بیشترین کیفیت ممکن را برای یک تولید کننده ایجاد نماید.
مزیت های کنترل کیفیت
در کنترل کیفیت یک محصول بایستی معیارهای مختلفی در نظر گرفته شود. رعایت این معیارها در نهایت منجر به مزیت هایی برای شرکت ها خواهد شد. مهم ترین معیارها در کنترل کیفیت عبارتند از:
- محصول تولید شده از نظر کیفیت باید در سطح قابل قبولی در میان مشتریان و مصرف کنندگان باشد.
- محصول تولید شده بایستی با کمترین هزینه ممکن تولید گردد.
- استانداردهای تولید بایستی کاملاً مشخص و معین باشند.
- در مقایسه با نمونه های مشابه در بازار، از قابلیت های خوبی برخوردار باشد.
این ۴ مرحله اصلی ترین اقداماتی هستند که هر تیم کنترل کیفیت بایستی آنها را در دستور کار خود قرار دهد. اما این فرایند چه مزیت هایی را برای شرکت های ایجاد خواهد نمود.
- مشتری از محصول شرکت راضی خواهند بود.
این اولین و مهم ترین مزیتی است که کنترل کیفیت محصول در هر شرکت برای محصولات آن به دنبال خواهد داشت.
- کاهش هزینه ها
کاهش هزینه ها هم یکی دیگر از مزیت هایی است که با کنترل کیفیت می توان به آن دست یافت.
- برند سازی و افزایش اعتبار شرکت
تولید محصول با کیفیت می تواند در رونق کسب و کار شما نیز تأثیر بسزای داشته باشند. تجربه ثابت کرده است که هیچ محصول با کیفیتی از بازار عقب نمی ماند. این مسئله در دراز مدت می تواند برندسازی خوبی برای شرکت شما نیز باشد و اعتبار آن را در بازار افزایش دهد. بزرگترین شرکت های جهان در صنایع مختلف با کنترل کیفیت تولید در شروع کار به این مراحل رسیده اند.
- قیمت گذاری بهتر
با استفاده از تکنیک های کنترل کیفیت، هزینه تمام شده تولید کاملاً بهینه شده و از این گذشته همه پرتی ها تا حد زیادی حذف خواهند شد. از این رو شرکت می تواند قیمت دقیق تری برای محصول تعیین کرده و حتی از این بابت با سایر برندها به رقابت بپردازد.
تعریف تضمین کیفیت (QA)
تضمین کیفیت یک قدم جلوتر از کنترل کیفیت قدم برمی دارد. تضمین کیفیت در واقع به مجموعه ای اقداماتی اطلاق می گردد که انجام دادن آنها باعث خواهد شد تا محصول با کیفیت معینی به عرصه تولید برسد. اقدامات تبیین شده در تضمین کیفیت به جای تمرکز روی محصول در فرایندهای تولید آن تمرکز دارد. در واقع از قبل بایستی بازار و مشتری نیاز سنجی شده و منابع لازم برای تولید حداقل کیفیت لازم برای بازار فراهم شود. سپس با کنترل بخش های مختلف تولید، کیفیت محصول تولید شده برای میزان مشخصی تضمین گردد.
در این تکنیک دیگر قرار نیست ایرادات مورد بررسی قرار گرفته و به دنبال رفع آنها باشیم. در واقع این اقدامات از قبل ایرادات احتمالی را پیش بینی و محصولی را به چرخه تولید اضافه خواهد کرد که هیچکدام از ایرادات احتمالی هم نتوانند روی کیفیت آن تأثیر بگذارند. به معنای دقیق تر در تضمین کیفیت ما از ایرادات محتمل پیشگیری می کنیم.
برای اجرای فرایندهای تضمین کیفیت هم نیاز به ابزار خواهیم داشت و هم باید تمام بخش های سازمان در یک راستا و هدف فعالیت داشته باشند. یکپارچه سازی بخش های مختلف سازمان لازمه داشتن تضمین کیفیت است. از جمله ابزارهای مناسب برای این کار هم می توان به استانداردهای مختلف در سیستم مختلف مانند ISO ها اشاره نمود.
تفاوت های کنترل کیفیت و تضمین کیفیت
کنترل کیفیت در یک سازمان تنها روی بخش تولید تمرکز دارد و به سایر قسمت ها بی توجه است. اما تضمین کیفیت استانداردهای کلی هستند که در همه ابعاد یک شرکت را مورد بررسی قرار می دهد.
در کنترل کیفیت ما بیشتر روی شناسایی ایرادات وارده می پردازیم تا بتوانیم با رفع آنها کیفیت محصول را به میزان قابل توجهی افزایش دهیم. اما در تضمین کیفیت قبل از رسیدن به بخش ایرادات، آنها را پیش بینی و در صدد ایجاد شرایطی برای عدم بروز آنها خواهیم بود.
تیم کنترل کیفیت یک تیم مجزا است که تنها در بخش تولید محصول به فرایندهای آن نظارت دارد. در تضمین کیفیت همه اجزای شرکت برای نیل به کیفیتی از قبل تعیین شده بایستی وظیفه خود را به درستی انجام دهند.
در نهایت می توان اینگونه بیان کرد که کنترل کیفیت یک کار متمرکز اصلاحی است. همه پروسه ها در این فرایند به محصول نهایی تمرکز دارند و همه پیشنهادات و برنامه ریزی ها بعد از تولید اولین محصول برای اصلاح آسیب های آن ارائه می شود. اما تضمین کیفیت بیشتر یک کار مدیریتی و پیشگیرانه است.
